بخشی از پیشگفتار کتاب:

یکی از مسائل غامض در روان‌درمانی اختلالات روانی پاسخ به این سؤال است که چگونه با صرف کمترین زمان و هزینه می‌توان رفتار‌های نابهنجار مراجع را اصلاح کرد. مدل‌های آسیب‌شناسی روانی به این سؤال پاسخ می‌دهند که رفتار نابهنجار چگونه به وجود می‌آید و بر اثر چه عواملی تدوام پیدا می‌کند. هدف غایی این مدل‌ها این است که به متخصصان روان‌درمانی کمک کند تا برای روان‌درمانی اختلالات روانی بینش و بصیرت عمیق‌تری پیدا کنند. با وجود این، همه مدل‌های روان‌درمانی مبتنی بر یک مدل آسیب‌شناسی روانی نیستند. برای مثال، درمانگران متمرکز بر راه حل به جای بررسی مشکل مراجع، به بررسی برهه‌هایی می‌پردازند که مشکلی وجود نداشته است تا از طریق آن راه‌های سازگاری فرد را در مقطع فعلی پیدا کنند.

وجود مدل‌های مختلف روان‌درمانی نشان می‌دهد که تغییر رفتار مراجعین آن­چنان که در نگاه اول به نظر می‌آید، کار ساده‌ای نیست. قبل از هر چیز، روان‌درمانگر نیاز به مجموعه مهارت‌هایی دارد که بتواند مراجع را به سوی تغییر رفتار سوق دهد. یادگیری این مهارت‌ها نیز چندان آسان نیست و بر اثر تمرین و ممارست آموخته می‌شود. صرف نظر از این که درمانگر برای روان‌درمانی مراجع از کدام مدل روان‌درمانی استفاده کند، او باید قادر باشد که با مراجع خود ارتباط درمانی برقرار کند و این ارتباط درمانی را به سمت تغییر رفتار مراجع سوق دهد. یادگیری مهارت‌های مصاحبه، اولین گام در این مسیر طولانی و پر پیچ و خم می‌باشد.

در کتاب مصاحبه مؤثر به روش گام به گام که قبلاً توسط مؤلف این کتاب و همکار گرامی جناب آقای دکتر میرجعفری به چاپ رسید، مهارت‌های عمومی یک مصاحبه مؤثر اعم از این که در موقعیت‌های بالینی انجام گیرد یا در موقعیت‌های غیر‌بالینی مورد بحث قرار گرفت. هدف از تألیف کتاب حاضر، آموزش مهارت‌های مصاحبه در موقعیت‌های بالینی به شیوه گام به گام است. تجربه مؤلف کتاب حاضر و تعدادی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها در به کار گرفتن شیوه گام به گام برای آموزش مهارت‌های مصاحبه نشان داد که روش گام به گام شیوه­ای مؤثر و کارآمد است. به همین دلیل، مؤلف تصمیم گرفت دست به تألیف کتابی در زمینه مصاحبه بالینی بزند که در آن بر تکنیک‌های مقدماتی روان‌درمانی تمرکز شود. کتاب حاضر محصول این تفکر می‌باشد و با سبکی مشابه کتاب مصاحبه مؤثر به روش گام به گام نگاشته شده‌است.

توجه به چند نکته اصلی در مطالعه این کتاب می‌تواند به خواننده محترم کمک کند تا از مطالب این کتاب بهره بیشتری را ببرد. نکته اول این که مصاحبه بالینی در محیط واقعی پویا و به هم پیوسته است. پویایی مصاحبه به این معناست که همواره در جریان مصاحبه بالینی می‌توان شاهد تغییراتی در روند کار توسط مصاحبه‌گر یا مراجع بود. این تغییرات لزوماً ممکن است در چارچوب یک مدل خاص قرار نگیرد و مسیری را طی کند که بر اساس هیچ مدلی قابل توضیح نباشد. به‌هم‌پیوستگی مصاحبه نیز به این معناست که برخوردهای قبلی مراجع- مصاحبه گر، در واکنش‌های بعدی آن‌ها با یکدیگر مؤثر واقع می‌شود. بنابراین، اگر از یک دیدگاه پویا به جریان مصاحبه نگاه کنیم، نمی‌توانیم مصاحبه را به اجزاء آن خرد کنیم و هر جزء را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم. خواننده محترم کتاب حاضر، توجه داشته باشد که به خاطر ساده‌سازی مصاحبه بالینی از اصول فوق عدول شده‌است.

در این کتاب کوشش شده‌است نمونه‌های متعددی از مشکلات مراجعین و پاسخ‌های مصاحبه‌گران متفاوت در موقعیت‌های مختلف بالینی ارائه شود. بیشتر نمونه‌های ارائه شده از تجارب بالینی مؤلف کتاب برگرفته شده‌است. در مواردی نیز که از مثال‌های مطرح شده در منابع کتاب استفاده شده‌است با توجه به تجارب بالینی مؤلف در آن‌ها جرح و تعدیل‌هایی انجام شده‌است. این نمونه‌ها به خوانندگان کمک خواهد کرد که بتوانند با مشکلات مراجعین ایرانی آشنایی بیشتری پیدا کنند و پاسخ‌های نامناسب مصاحبه‌گران ایرانی را نیز مورد ملاحظه قرار دهند.