نام کتاب: پژوهش و توسعه حرفه­ ای 2 کُنش ­پژوهی (اقدام­ پژوهی)  (راهنمای عملِ اُستادان، معلمان مدارس و دانشجو معلمان)

مؤلف: دکتر حسن رحیمی- دکتر پوران خروشی- دکتر ابوالفضل بختیاری

ناشر: انتشارات آوای نور

چاپ: دوم 1402

تعداد صفحه: 211

قیمت: 235000تومان

معرفی کتاب:

کنش پژوهی یا اقدام پژوهی به مثابه روشی پژوهشی، در سالهای اخیر بیش از سایر روشهای مطالعاتی متداول در علوم تربیتی، علوم اجتماعی و انسانی گسترش و اشتهار یافته و مورد توجه مربیان، مدیران و مدرسان دانشگاهی قرار گرفته است. از جمله ویژگی های این روش آن است که هر فرد علاقه مند به امر پژوهش می تواند آن را در حیطه مسائل کاری، شغلی، زندگی و تخصصی خود برای شناخت و رفع «مسائل مبتلا به» به طور فردی یا گروهی، به کار برد. از این رو، همه کنشگران عرصۀ آموزش و یادگیری از جمله معلمان و نومعلمان می توانند با اتکاء به این روش، به شناسایی و حل معضلات، مشکلات و مسائل خود در مدرسه و کلاس درس بپردازند. به دیگر سخن، این روش می تواند در بهسازی، نوسازی و شناسایی بهتر مسائل آموزشی و پرورشی یاریگر معلمان در تمام زمینه های درسی، کلاسی و … باشد.

«کنش پژوهی» در سطح مدرسه، فرایندی علمی است که می تواند در چارچوب و بستر فرهنگ آموزش، یادگیری را بهبود بخشد و زمینه ها و امکانت لازم برای خوداصلاحی، بازاندیشی و بازنگری در درون نظام آموزشی فراهم آورد.

در کنش پژوهی، توجه کنش پژوه، نه تنها به جنبه های «علمیِ عمل» معطوف می شود؛ بلکه هدف او رسیدن به شناخت علمی درباره مسئله ویژه ای است که خود با آن سروکار دارد.

کتاب حاضر در پی آن است که راه حل شناخت و رفع مسائل آموزشی را به آموزشگران و پژوهشگران تربیتی ، از جمله مربیان، معلمان، نومعلمان و مدرسان بیاموزد.

بخشی از پیشگفتار کتاب:

تربیت معلم فکور[1] تخصص تربیت معلم فکور[2] است. مقدماتی چند لازم است تا تربیت معلم به این مقام برسد. مهمترین آنها برنامه‌های درسی تدبیر شده و هدفمند برای رسیدن به مطلوب‌اش است. کارورزی جزء حیاتی برنامه درسی تربیت معلم است که انتظار می‌رود دانشجو معلمان سفر خود از وضعیت «بی تجربه» به «با تجربه» را توسط آن آغاز کنند. اگر کارورزی وسیله و معلم فکور شدن هدف است، پس باید تدابیری اندیشید که وسیله در تناسب هر چه بیشتر با هدف قرار گیرد. کارورزی در خدمت تربیت «معلم فکور» نیازمند آن است که معلم خود اهل تحقیق، تأمل و بازنگری‌های دائم بر اعمال خود (از جمله سیاست‌گذاری، برنامه ریزی، اجرا، تدریس و ارزیابی) باشد.

برنامه‌ای که تفکر را لازمه معلمی تشخیص داده، مقدماتی فراهم می‌کند که تجارب و اعمال حرفه‌ای تحت نظارت دانشجو معلمان تحت هدایت اشکال متنوع و متمایز تفکر قرار گیرد و اگر باید از میزان مناسبت این مقدمات اطمینان حاصل کند، پس ارزیابی‌هایی را تدارک می‌بیند که اشکال مختلف عملکرد حرفه‌ای را ارزیابی می‌کنند. حال این پرسش مطرح است که این مقدمات چیست؟ چطور می‌توان اعمال حرفه‌ای تحت هدایت اشکال مختلف تفکر را در کارورزی توانمند کرد و چطور می‌توان برای اطمینان از توانمندی این اعمال، هر یک از آنها را با توجه به معیارهای ارزیابی کرد؟

فهم اشکال مختلف عمل، به ویژه در کارورزی بسیار حیاتی است، زیرا هدف کاربردی در تربیت معلم در معرض تجربه قرار دادن بی تجربه‌ها و تشویق آنها به خوب فکر کردن، خوب ساختن، و خوب عمل کردن است. پس لازم است هم مدرسان و هم معلمان راهنما و هم دانشجومعلمان درباره اشکال مختلف عمل بیشتر بدانند، تا نخست بتوانند آگاهانه آنها را در خود و دیگری پرورش دهند و در گام دوم بتوانند آگاهانه با نظر به معیارهای آن، یادگیری‌های کارورزی را ارزیابی کنند.

به طور كلی اجرای برنامه كارورزی باید بر روی عقاید، ارزش‌ها و رفتارهای یاددهنده و یادگیرنده در نظام آموزشی تمركز داشته باشد. ولی تاكنون این تمركز در برنامه‌های كارورزی كمتر وجود داشته است و طی سالیان دراز، تأكید بیش از حد نظام آموزشی تربیت معلم در استفاده از الگوی استاد- شاگردی  و انتقال تجربه مستقیم از «معلم با تجربه» به «دانشجو معلم بی‌تجربه» برای مشاهده و شناخت پدیده‌های آموزشی و تربیتی درون مدارس و كلاس‌های درس و به ویژه امكان عملی برای تلفیق دانش نظری با تجربه در موقعیت واقعی كافی نبوده است، چرا كه به باور طراحان برنامه جدید كارورزی، تلفیق دانش نظری و دانش عملی در محیط‌های واقعی آموزشی و شناخت زیر و بم معلمی از طریق چهارچوب مفهومی جدیدی «تأمل قبل، حین و بعد از عمل فكورانه» امكان‌پذیر است.

با این وجود رویكرد تربیت معلم فكور، می‌تواند در سازمان‌دهی محیط آموزش، چگونگی ارتباط معلمین با دانش‌آموزان و چگونگی یاددهی و یادگیری محتوا مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، تمركز  بر روی این موضوع می‌تواند كاربردهای زیادی داشته باشد، از جمله:

  • آگاهی در مورد سبك‌های تجربی یادگیری و اصلاح هوشیارانه آن،
  • درك و شناخت مفهوم معلمی در عمل،
  • توسعه برنامه آموزشی و ارتقای كیفیت آموزشی تربیت معلم،
  • توسعه كاربرد تئوری‌های یاددهی و یادگیری در عمل
  • پاسخ‌گویی به سؤالات مربوط به كیفیت آموزش معلمی و عوامل تأثیرگذار بر آن با تأمل قبل، حین و بعد از عمل آموزشی
  • و مهم‌تر از همه، با كشف و درك تجارب یاددهی- یادگیری در عمل، می‌توان بر اساس واقعیات درون مراكز آموزشی كار كرد و تكیه صرف بر آموزش نظری تربیت معلم را  كاهش داد .

 [1] . Educating Reflective Teacher

 [2] . Reflective Teacher Education

کلیه حقوق مطالب این سایت متعلق به انتشارات آوای نور می باشد