پیشگفتار کتاب:
برنامه درسی آمیخته‌ای از نظر و عمل است؛ آنانی که صرفاً به مباحث علمی یا نظری برنامه‌ریزی توجه دارند، در عمل تجاربی نمی‌اندوزند و در برنامه‌ریزی درسی توفیق لازم را به دست نمی‌آورند؛ همچنین، افرادی که تصور می‌کنند صرفاً از طریق تجربه‌های عملی می‌توانند مجوز ورود به برنامه‌ریزی و تألیف کتاب درسی را به دست آورند درست نمی‌اندیشند. به همین دلیل کتاب‌هایی که برای آموزش در دانشگاه‌ها تألیف می‌شوند باید از طریق ترکیب نظر و عمل، روش‌های کاربردی را در هر یک از مراحل برنامه‌ریزی درسی ارائه کنند و خواننده را برای عمل آماده سازند (ملکی، ۱۳۸۶).
این کتاب نیز با هدف ترکیب نظر و عمل در برنامه درسی، متشکل از سه بخش است؛ که در بخش اول این کتاب تحت عنوان کلیات برنامه درسی، در فصل اول آن به‌ضرورت، اهمیت و انواع برنامه درسی پرداخته‌شده است. در فصل دوم این بخش، انواع مبانی برنامه درسی اعم از مبانی فلسفی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و مبانی دانشی و دینی ارائه‌شده است. در فصل سوم این بخش، نظریه‌ها و جهت‌گیری‌های فنی و غیر فنی برنامه درسی بررسی‌شده است. در پایان این بخش و در فصل چهارم، الگوهای طراحی مانند الگوهای موضوع محور و فراگیر محور و همچنین انواع الگوهای تدوین برنامه درسی به تفکیک بیان‌شده است و در پایان این فصل، به پیشنهاد نگارنده، الگوی مطلوب برنامه درسی که متشکل از عناصر؛ نیازسنجی، اهداف، محتوا، زمان، محیط و فضا، فعالیت‌های یاددهی و یادگیری و ارزشیابی می‌باشد، ارائه‌شده است.
با توجه به عناصر الگوی مطلوب برنامه درسی، بخش دوم این کتاب متشکل از شش فصل است که در فصل اول اهداف، اصول، روش‌ها و الگوهای نیازسنجی بیان‌شده است. در فصل دوم، منابع تعیین اهداف، سطوح و انواع اهداف برنامه درسی از نظر بلوم ارائه‌شده است. در فصل سوم به بررسی نحوه انتخاب و سازمان‌دهی محتوای برنامه درسی پرداخته‌شده است. در فصل چهارم، پس از بیان مفهوم شناسی زمان در برنامه درسی، ویژگی‌های روانی و فیزیکی محیط‌های یادگیری بیان‌شده است. در فصل پنجم، نحوه انتخاب و سازمان‌دهی فعالیت‌های یاددهی و یادگیری تشریح شده است و در فصل پایانی این بخش (فصل ششم) اهداف، الگوها، مراحل و انواع ارزشیابی ارائه‌شده است.
در بخش سوم این کتاب، با هدف آشنایی خوانندگان این کتاب با نحوه طراحی و تدوین الگوی برنامه درسی به ارائه الگوی کاربردی «طراحی و تدوین برنامه درسی آموزش استفاده از دورههای عمومی باز و گسترده آنلاین[1] (موک) برای دانشجویان کارشناسی آموزش ابتدایی» ارائه‌شده است؛ که در این بخش پس از بیان مبانی فلسفی، روانشناسی، اجتماعی و مبانی نظری (دانشی) استفاده از موکها، به انتخاب الگوهای طراحی و تدوین متناسب با موکها پرداخته‌شده است و در پایان این بخش، عناصر الگوی مطلوب برنامه درسی در قالب جداولی به تفکیک بیان‌شده است.
به‌طورکلی تلاش نویسنده بر آن بوده تا در تدوین این اثر، از منابع مختلف در زمینه طراحی و تدوین الگوی برنامه درسی بهره گرفته شود، بااین‌وجود امید است استادان، محققان و دانشجویان محترم، اشکالات و نارسایی‌های موجود در این کتاب را منعکس کنند تا در چاپ‌های بعدی رفع شود. در پایان سپاس ویژه و بیکران خود را به درگاه ایزد منان ابراز می‌دارم که کامیابی این کار را بر این‌جانب منت نهاد و امیدوارم این اثر ناچیز، بتواند ذره‌ای بر غنای ادبیات مربوط به برنامه درسی بیفزاید.
[1]. MOOC (Massive Open Online Course)
